Samsun Vergi Dairesi Başkan Vekili Metin Uzun, Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Başkanı Dilaver Öğütücü ve Samsun Üniversitesi Rektör Yardımcısı Selahattin Kaynak’ın açılış konuşmalarını yaptığı programda, Gelir İdaresi Grup Müdürü Vekili Serkan Baydemir kayıt dışı ekonomi nedir, idarenin mükellefe uzanan eli olarak uyum müesseseleri başlıklı konuların sunumunu gerçekleştirdi. Samsun SMM Oda Sekreteri Osman Arslan mali müşavirler gözünden kayıt dışı ekonomiye karşı öneriler başlıklı sunuyu, Samsun Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Nurullah Erem ise Türkiye’de kayıt dışı ekonominin boyutu ve ekonomik yansımaları başlıklı sunumlarını yaparak katılımcıları bilgilendirdi.
Covid-19 pandemisi nedeniyle önceki gün hayatını kaybeden Samsun SMMMO Üyesi Cenk Bozlar’ı anarak sözlerine başlayan Samsun Vergi Dairesi Başkan Vekili Metin Uzun, kayıt dışı ekonominin artmasıyla birlikte haksız rekabetin önünün açıldığını söyleyerek vergi bilinci ve toplum bilincinin aşındığına dikkat çekti. Uzun, Türkiye’de kayıt dışı ile mücadele edilmesi için başarılı adımlar atıldığını ve bu kapsamda çalışmaların devam ettiğini söyledi. Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Başkanı Dilaver Öğütücü, kayıt dışılığa iten nedenler arasında vergi ve SGK yüklerinin fazla olması, belge kullanımın yaygınlaştırılmasının gerekliliği gibi nedenleri göstererek bu alanda alınabilecek önlemlerle kayıt dışı ekonomi ile mücadele edilmesinin gerekliliğinin altını çizdi.
“Kayıt dışı ekonomi artarken ülkelerin ekonomik olarak gelişmişlik düzeyi düşmektedir”
Programın açılış konuşmasında kayıt dışı ekonominin boyutu ile ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeyi arasında ters orantılı bir ilişki olduğunu ifade eden Samsun Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Selahattin Kaynak, “Kayıt dışı ekonomilerde çok az kişi verginin büyük bir kısmını öderken, kayıt dışı ekonominin olmadığı durumlarda vergi genele yayılmaktadır. Kayıt dışı ekonomi işsizlik, büyüme, gelir dağılımında adetsizlik gibi, sorunları da beraberinde getirmektedir. Kayıt dışı ekonomilerde devletin ekonomi politikaları bazen sonuçsuz kalabilir ”dedi.
Ekonominin rekabet gücünün artırılması ve kamu finansmanının sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ancak kayıt dışılığın azaltılması ile mümkün olduğunu belirten Serkan Baydemir, “Kayıt dışı ekonomi konusunda, teorik ve teknik olarak değişik tanımlamalar yapıldığı bilinmektedir. Ortak bir tanımının yapılması oldukça güç olmasına rağmen, yapılan tüm tanımlamalarda faaliyetin belgeye bağlanmaması (kayıtsızlık), kamu otoritesinden veya ilgili kişilerden bazı bilgilerin gizlenmesi (vergilendirilmeme) ve bilinen yöntemlerle faaliyetin boyutunun tahmin edilmemesi (ölçümlememe) noktalarının öne çıkarılan ortak noktalar olduğu anlaşılmaktadır. Kayıt dışı ekonomi, resmi kayıtlara girmeyen, kanuni belgelerle belgelendirilmeyen, yetkili kamu organlarınca normal kurallar çerçevesinde kontrol edilemeyen ve milli gelir hesaplamalarında dikkate alınmayan ekonomik işlem ve faaliyetlerin tamamıdır. Kayıt dışı ekonomi; suç ekonomisi (yasa dışı faaliyetler), yarı kayıtlı ekonomi (beyan dışı faaliyetler), enformel ekonomi (kayıtlara girmeyen faaliyetler) gibi unsurlardan oluşmaktadır. Türkiye’de halihazırda yüzde 26 civarında bir kayıt dışılık ölçülmektedir. Ekonominin rekabet gücünün artırılması ve kamu finansmanının sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ancak kayıt dışılığın azaltılması ile mümkündür ”diye konuştu.
“Vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin getirdiği yük azaltılmalıdır”
"Mali Müşavirlerin Gözünden Kayıt Dışı Ekonomiye Karşı Önerileri” başlıklı sunumuyla Osman Arslan ise sunumunda “Vergi dairesine ödenen prim oranları yüksek bulunmaktadır. Vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin getirdiği yük azaltılmalıdır. Bu oranların getirdiği büyük yük yüzünden işverenler çalışanlarının primlerini yatırmaktan kaçınmaktadır. Bu konudaki yük azaltılırsa kayıt dışı ekonominin önemli ölçüde önleneceğini öngörmekteyiz. Ayrıca belge kullanımı yaygınlaştırılmalı, gider kapsamı genişletilmeli, vergi iade sistemi geri getirilmelidir. Dijitalleşme ve kredi kartı kullanımı artırılmalıdır. Basit usul kaldırılmalıdır, bu konunun tekrardan düzenlenmesi gerekmektedir. Şirketlerde kar dağıtım stopaj oranı düşürülmelidir. SMMMO ve YMM’lerin yetki ve sorumlulukları genişletilmelidir. Devletin kurumları arasında bilgi akışı ve koordinasyon sağlanmalıdır. Sık sık yapılan vergi afları, matrah artırımları adaletsizliği oluşturmaktadır. Bu durumdan kaçınılmalıdır. Vergi mevzuatı sık değiştirilmemeli, vergi yasaları sade ve açık olmalıdır” şeklinde konuştu.
"Kayıt dışı ekonomi günümüzde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomiler için ortak bir sorundur”
Akabinde Türkiye’de kayıt dışı ekonominin boyutu ve ekonomik yansımaları başlıklı sunumunu yapan Dr. Nurullah Erem ise “Kayıt dışı ekonomi konusuyla ilgili olarak özellikle ikinci dünya savaşından itibaren üzerinde durulmuştur. Kayıt dışı ekonomi çeşitli ülkelerde vergilendirilmeyen ekonomi, kayıt dışı ekonomi, gri ekonomi ve gayri resmi ekonomi gibi adlandırılmaktadır. Bunlardan Rusya’da kullanılan ‘Na lyeva’ yani ‘hatalı sollama’ anlamında kullanılan kelime en çok dikkat çekendir. Devletten gizlenen, kanuni belgelerle belgelendirilmeyen, resmi olarak kayıt altına alınmadığı için ölçüm yöntemleri ile tam olarak belirlenemeyen, milli gelir hesaplarına dahil edilemeyen, yasal veya yasadışı gelir sağlayıcı ekonomik faaliyetler, şeklinde tanımlanmaktadır. Kayıt dışı ekonomi günümüzde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomiler için ortak bir sorundur. Kayıt dışı ekonominin ekonomik, mali ve vergisel, siyasal ve idari, sosyal olmak üzere nedenleri bulunmaktadır. Kayıt dışı ekonominin hem dünyada hem ülkemizde ekonomik boyutları vardır. Bu kapsamda ülkemizde kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi için çalışmalar ve gayretler söz konusudur ”ifadelerini kullandı.
“Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması ve Vergiye Uyum” konulu program soru-cevap ve iyi dilek temennilerinin ardından sona erdi.
