Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de ve Samsun’da da yöresel ürünlere yönelik ilgi son yıllarda artmış olmakla birlikte, uzman görüşleri bu eğilimin giderek daha da artacağı yönünde. Yöresel ürünlerin bu kadar tercih ediliyor olmasının sebebini ürünün ait olduğu bölge için yerel bir gurur vesilesi olduğunu belirten uzmanlar, ortaya çıkardığı ekonomik değerin ise yadsınamayacak seviyede olduğuna dikkat çekiyorlar.
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretler olarak tanımlanan ve yöresel ürünlere belli standartlar kazandıran ‘Coğrafi İşaret’ tescili, söz konusu ürünlerin üretimi, kaynağı gibi bir takım genel niteliklerine bağlı olarak yerel özelliklerden belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağlıyor. Türkiye’nin hemen her bölgesinde olduğu gibi Orta Karadeniz Bölgesi’nde de kırsal alanda demografinin değişmesi ve buna bağlı ekonomik faaliyetlerin azalması nedeniyle ortaya çıkan sorunlardan bir bölümünde çözümün bir parçası olan coğrafi işaret tescili, üreticiyi standartlarına uygun üretim süreçlerine teşvik etmekte ve yöresel ürünlerin nesiller boyunca aslına uygun şekilde korunabilmesini sağlıyor.
Güçlü bir pazarlama stratejisi ile birleştiğinde, coğrafi işaretli ürünlerin katma değeri artacak ve bölgenin kırsal kalkınmasına ciddi katkı sağlayacağı düşünülüyor. Üreticinin coğrafi işaret tescilinin beraberinde getirdiği avantajları fark ettikçe, kırdan kente göçün azalacağı düşünülüyor. Bu nedenle Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA), bölgesel kalkınma planının kırsal kalkınma bileşeni kapsamında bölgenin coğrafi işaretli ürünler ile ilgili potansiyelinden yararlanılmasını önceliklerinden biri haline getirmiş, yerel aktörlerin ve kaynakların harekete geçirilmesi amacı ile 2018 ve 2019 yıllarında bir dizi faaliyet gerçekleştirdi. Ajans bünyesinde bu kapsamda; Orta Karadeniz Bölgesi Coğrafi İşaretler Kataloğu, Coğrafi İşaretli Ürünlerin Yaygınlaştırılması Ve Pazarlanması İl Çalıştayı (2019), Orta Karadeniz Bölgesinde Coğrafi İşaretli Ürünlerin Pazarlanmasında Yenilikçi Bir Model (2019) çalışmaları yapıldı.
Makta ve coğrafi işaret tescilini almış kurumların büyük çoğunluğunu belediyeler ile ticaret ve sanayi odalarının oluşturduğu görülüyor.
Samsun’un coğrafi işaret tescili alan ürünler
Coğrafi işaret tescili alan ürünler şunlar:
“Bafra kaymaklı lokum. Vezirköprü Tahtaköprü kilimi. Vezirköprü Susuz bezi. Çarşamba pidesi. Vezirköprü semaveri. Yakakent mantısı. Bafra nokulu. Bafra zembili. Samsun simidi. Samsun kaz tiridi. Terme pidesi. Bafra pidesi. Yumurta topuk Çarşamba ayakkabısı/Çarşamba ayakkabısı. Çarşamba sekiz köşe kasketi/Çarşamba kasketi. Çarşamba kıvratması.”
Bunların yanı sıra; Terme pirinci ve Çarşamba keşkeği için yapılan başvurular ise değerlendirme aşamasında. 3 Tarım ve Orman Şurası Sonuç Bildirgesi’nin ardından Tarım ve Orman Bakanlığı Stratejik Pazarlama Daire Başkanlığınca 81 ilin coğrafi işaret almış ürünlerinin tanıtımına başlanmış olup, Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından 15 adet coğrafi işaret almış ürünün tanıtımı için ürünlerin her birinin tanımı ve ayırt edici özellikleri, üretim metodu ile tarihi/hikayesini içeren bilgiler hazırlanıp Stratejik Daire Başkanlığına sunuldu.
Konuyla ilgili açıklama yapan Samsun Valisi Doç. Dr. Zülkif Dağlı, “Patentler, markalar veya tasarımlar, genellikle bir kişiye, bir ekibe, bir üniversiteye veya bir firmaya ait oluyor. Coğrafi işaretler ise bütün bir bölgeye, bütün bir şehre ve hatta bir ülkeye ait olabiliyor. Her ne kadar küreselleşme ile tüketici tercihlerinin standartlaştığı düşünülse de özellikle son zamanlarda tüketicilerin geleneksel ve yerel ürünlere olan ilgisi artıyor. Coğrafi işaret de o ürünün gerçekten de o coğrafyada ve geleneksel kurallara uygun bir şekilde üretildiğini teminat altına alıyor. Bu özellikleri sebebiyle bu işarete sahip ürünler, pazarlara daha yüksek fiyatlarla girebiliyor. Bizler de bu konuda atacağımız adımlarla şuan için 15 olan coğrafi işaretli ürün sayımızı daha da artırabilir, tanıtımını iyi bir şekilde yaparsak dünyadaki örneklerde de olduğu gibi hem ülkemiz hem de ilimiz ekonomisine ve istihdamına ciddi katkılar sağlar, refah seviyesinin daha da artmasına vesile oluruz” dedi.
