Uyku hormonu olarak da bilinen melatoninin marifetleri sadece bununla kalmaz. Bir antioksidan gibi de hareket eder ve bir dolu avantajları daha vardır. Gelin dilerseniz bu hormon nasıl işliyor, eksikliğinde neler oluyor gözden geçirelim.
Melatonin, başlangıçta kurbağa melanositleri üzerinde etkili olan ve deri rengini açan bir molekül olarak gösterilmiş. Daha sonra vücut fonksiyonlarının birçoğunu kontrol eden bir hormon olduğu anlaşılmış. Bu hormon, beynin ortasında bulunan mercimek büyüklüğündeki bir bezden salgılanır. Epifiz bezi denilen bu organ çam kozalağına benzediği için Latince kozalak anlamına gelen pineal bez olarak da adlandırılır. Fransız filozof Descartes; insan ruhunun bu salgı bezinde yer aldığını iddia etmiş. Ayrıca bu yapıyı insanları ruhsal açıdan farklı bir dünyaya bağlayan üçüncü göz olarak da adlandıranlar da vardır. Epifizden melatoninin yanı sıra mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin de salgılanır.
Melatonin salınımı gün ışığının azalmasıyla başlar, karanlıkta artar ve sabah olunca da durur. En çok salgılanmaya başladığı saat 23.00 civarıdır ve yaklaşık olarak 05.00’e kadar devam eder. Bu süreyi uyku ile geçirmek önemlidir. Melatoninin iyi bir şekilde salgılanması için uykuya geçişte ve hava karardığında abartılı parlak ışığa maruz kalmamak gerekir. Özellikle yatmadan 3-4 saat öncesinde mavi ışık kaynağı olan televizyon, tablet ve akıllı telefonların ışığından kaçınmak önemlidir. Melatonin düzeyini artırmak için karanlıkta uyumak gerekir. Gece lambası kullanmamak, mümkün olduğunca az ışığa maruz kalmak gelmeye yüz tutan uykuyu da kaçırmamak için önemlidir.
Epifiz bezi tarafından ritmik olarak salgılanan melatoninin bu ritmi, gözdeki retina tabakasının ışığı algılaması ile bağlantılı olarak çalışır. Gözdeki ışığı algılayan hücreler beyindeki hipotalamus bölgesine bu ışığın durumuyla ilgili sinyaller gönderir. Bu sinyaller daha sonra epifiz bezine gönderilir ve hormon salgılanmaya başlar. Karanlıkta bu hormonun salgılanışı artar ve aynı zamanda vücut ısısının düşmesi, solunum hızının azalması gibi uykuyu teşvik eden bazı değişiklikler meydana gelir. Melatoninin seviyesi gündüz süresince düşük olarak gözlenir.
