Türkiye'de siyasi parti dönemi Osmanlı döneminde başlamış olsa da en geniş hatlarını Atatürk zamanında atmıştır. Türkiye siyasi parti kuruluşu konusunda son derece geniş bir geçmişe ve çok aşamalı bir döneme sahip olmaktadır. Bu noktada kapanan partiler ya da aktif olan partiler çok geniş bir süreci temsil etmektedir.
Siyasi Partiler Ne Zaman Kuruldu?
1 Nisan 1923 tarihinde T.B.M.M. seçimlerin tekrarlanmasına kara vermiştir. Mustafa Kemal Atatürk, mecliste yer alan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu'nun, Halk Fırkası ‘na dönüştüğünü açıklamıştır. 9 Eylül 1923 tarihinde bu şekilde Halk Fırkası kuruluşu tamamlanmıştır. Genel başkanı da Mustafa Kemal olmuştur. Cumhuriyetin ilanından hemen sonra ise; parti Cumhuriyet Halk Fırkası ismini almıştır. Bu şekilde Cumhuriyet Dönemi tarihinin ilk siyasi partisi kurulmuştur.
Türkiye'de Aktif olan Partiler nelerdir?
Türkiye, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ve cumhuriyet ile yönetilmektedir. 1945 yılı itibarı ile de çok partili sistem uygulanmaktadır. Türkiye'de şuanda aktif olan partiler şunlardır:
1 Adalet Birlik Partisi 67 Liberal Parti
2 Adalet Partisi 68 Milliyetçi Türkiye Partisi
3 Adalet ve Demokrasi Partisi 69 Memleket Partisi
4 Adalet ve Hürriyet Partisi 70 Merkez Ana Partisi
5 Adalet ve Kalkınma Partisi 71 Merkez Parti
6 Adalet ve Özgürlük Partisi 72 Merkez Sağ Parti
7 Adaletin Aydınlığı Partisi 73 Millet Partisi
8 Al Sancak Partisi 74 Milli Birlik ve Gelişim Partisi
9 Anadolu Birliği Partisi 75 Milli Mücadele Partisi
10 Anavatan Partisi 76 Milli Parti
11 As Parti 77 Milli Yol Partisi
12 Aydınlık Demokrasi Partisi 78 Milliyetçi Sol Parti
13 Aydınlık Geleceğin Partisi 79 Milliyetçi Cumhuriyet Partisi
14 Ayyıldız Partisi 80 Milliyetçi Hareket Partisi
15 Barış ve Eşitlik Partisi 81 Milli Beraberlik Partisi
16 Bağımsız Cumhuriyet Partisi 82 Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi
17 Bağımsız Türkiye Partisi 83 Ocak Partisi
18 Bağımsızlık Partisi 84 Osmanlı Partisi
19 Birleşik Devrimci Parti 85 Ötüken Birliği Partisi
20 Büyük Türkiye Partisi 86 Özgürlük ve Sosyalizm Partisi
21 Büyük Birlik Partisi 87 Saadet Partisi
22 Büyük İktidar Partisi 88 Sağduyu Partisi
23 Cihan Partisi 89 Sevgi ve Saygı Partisi
24 Cumhuriyet Halk Partisi 90 Sol Parti
25 Cumhuriyet ve Adalet Partisi 91 Sosyalist Cumhuriyet Partisi
26 Cumhuriyet ve İstiklal Partisi 92 Sosyalist Emekçiler Partisi
27 Çoğulcu Demokrasi Partisi 93 Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi
28 Değişim ve Demokrasi Partisi 94 Şahlanış Partisi
29 Demokrasi ve Atılım Partisi 95 Tek Parti
30 Demokrasi Zamanı Partisi 96 Toplumcu Kurtuluş Partisi
31 Demokrat Parti 97 Toplumsal Özgürlük Partisi
32 Demokratik Bölgeler Partisi 98 Turan Hareketi Partisi
33 Demokratik Sol Parti 99 Tuğra Partisi
34 Devlet Partisi 100 Türk Birliği Partisi
35 Devrim Hareketi 101 Türk ve Dünya Birliği Partisi
36 Devrimci İşçi Partisi 102 Türkiye Değişim Partisi
37 Devrimci Sosyalist İşçi Partisi 103 Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisi
38 Doğru Parti 104 Türkiye İşçi Partisi
39 Doğru Yol Partisi 105 Türkiye İttifakı Partisi
40 Doğuş Partisi 106 Türkiye Komünist Hareketi
41 Ebedi Nizam Partisi 107 Türkiye Komünist Partisi
42 Emek Partisi 108
43 Emekçi Hareket Partisi 109 Türkiye Gençlik Partisi
44 Ezilenlerin Sosyalist Partisi 110 Türkiye Yaşam Partisi
45 Gelecek Partisi 111 Türkiye'nin Sesi Altınçağ Partisi
46 Gelişim ve Demokrasi Partisi 112 Türkiye Sosyalist İşçi Partisi
47 Genç Parti 113 Ulusal Parti
48 Güç Birliği Partisi 114 Uyanış Partisi
49 Güven Adalet ve Aydınlık Partisi 115 Ulusun Partisi
50 Güzel Parti 116 Ülkem Partisi
51 Hak ve Adalet Partisi 117 Vatan Partisi
52 Hak ve Hakikat Partisi 118 Vatan Severler Partisi
53 Hak ve Huzur Partisi 119 Vatan ve Hürriyet Partisi
54 Hak ve Özgürlükler Partisi 120 Yeni Dünya Partisi
55 Halkın Kurtuluş Partisi 121 Yeni Türkiye Partisi
56 Halkların Demokratik Partisi 122 Yeniden Birlik Partisi
57 Hür Dava Partisi 123 Yeniden Diriliş Partisi
58 İşçi Demokrasisi Partisi 124 Yeniden Refah Partisi
59 İşçinin Kendi Partisi 125 Yenilik Partisi
60 İyi Parti 126 Yeni Yol Partisi
61 Kadın Partisi 127 Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi
62 Komünist Parti 128 Yeniden Anavatan Partisi
63 Kızılelma Birliği Partisi 129 Yurt Partisi
64 130 Yüce Diriliş Partisi
65 131 Yükseliş Partisi
66 Liberal Demokrat Parti 132 Zafer Partisi
Genel olarak bu partiler ve kurucuları en ön sırada siyaset yapan aktif siyasetçiler olmaktadır.
Türkiye de Kaç Parti Kuruldu?
Son güncel verilere göre, 2020 senesinde siyasi parti kuruluşu için başvuru yapan 27 siyasi partiye belge verilmiştir. 2021 yılı içinde de şu ana kadar 13 siyasi parti belge aldı. Türkiye genelinde ise faaliyetlerine devam eden aktif siyasi partilerin sayısı 116 olmaktadır. 2023 tarihine baktığımız zaman ise; mart ayı itibarıyla 126 siyasi parti aktif durumda olmaktadır. 2023 genel seçimlerinde 24 siyasi parti katılmıştır. Genel olarak Türkiye tarihine bakıldığı zaman pek çok farklı parti kurulmuş ya da kapatılmıştır. Sebepleri de kendi içinde dini ya da kominizm şeklinde olmaktadır.
Türkiye'de Kapanan Partiler Hangileridir?
Türkiye toplumunda siyasi parti büyük oranda 2. Meşrutiyet dönemi itibarı ile başlamıştır. 2. Meşrutiyet döneminde olan parti kavgaları, partilerin temsil etmiş olduğu siyasi görüşler; Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. Türkiye’deki siyasi parti tarzının oluşmasında da çok önemli rol oynamıştır. Cumhuriyet döneminde Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin partiye dönüşmesi neticesinde kurulan, Cumhuriyet Halk Fırkası Türk siyasi döneminin en önemli ayağı olmaktadır. Türkiye tarihinde farklı sebepler ile kapatılan partiler şunlardır:
- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
- İslam Koruma Partisi
- Türk Muhafazakâr Partisi
- Millet Partisi ( MP)
- İslam Demokrasi Partisi
- Türk Cumhuriyet Amele ve Çiftçi Partisi
- Laik Cumhuriyet İşçi ve Çifti Fırkası
- Çiftçi Köylü Partisi
- Türk Sosyal Demokrat Partisi
- Türkiye Sosyalist Partisi
- Türkiye Sosyalist İşçi Partisi
- Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi
- Demokrat İşçi Partisi
- Vatan Partisi
- Liberal Demokrat Partisi
- Milli Kalkınma Partisi
- Ahali Cumhuriyet Fırkası
- Ufak Parti
- Güden Partisi
Cumhuriyetin kuruluşundan başlayarak, 1960 senesine kadar Türkiye genelinde kurulmuş olan birçok farklı siyasi partinin aktif siyaset yapmasına izin verilmemiş olsa da bu partilerin siyasi kadroları ve de temsil etmiş oldukları siyasi çizgi Türkiye’yi ileriki yıllarda da etkilemiştir.
Türkiye'de Aktif Partiler Hangileridir?
Genel olarak, Türkiye genelinde 2023 itibarıyla 126 siyasi parti aktif durumda olmaktadır. Bu noktada 126 parti aktif olsa da seçime giren partiler bu sayıda değildir. Türkiye genelinde seçimlere giren parti sayısı 24 olmaktadır. Bu kapsamda mecliste görev alan partileri ele alacak olursa da;
-AK Parti
-CHP
-MHP
-İYİ Parti
-Yeşil Sol Parti
-Yeniden Refah Partisi
-Türkiye İşçi Partisi
Bulunmaktadır. 28. dönemde yapılan milletvekili genel seçimi sonuçlarına bağlı olarak da meclis genelinde 600 adet vekil bulunmaktadır. Aktif siyaset yapan en ön sıralardaki partiler bu şekilde sıralanmaktadır. Aynı zamanda AKP en yüksek oya sahip olduğu için en fazla milletvekiline de sahip olmaktadır.
Son olarakta kurulan 5 yeni parti bulunmaktadır. Bunlar ise şöyle;
- ADALET VE HÜRRİYET PARTİSİ
-
OCAK PARTİSİ
-
BÜYÜK İKTİDAR PARTİSİ
-
YENİDEN ANAVATAN PARTİSİ
-
MİLLİ BERABERLİK PARTİSİ
