’Namazın kelime anlamı nedir?’’

 

Namaz, Farsça bir kelime olup ‘tazim için eğilmek, kulluk, ibadet’, Arapça’da namaz için de kullanılan salât kelimesi ise ‘dua etmek, ibadet etmek, bağışlanma dilemek, yalvarmak’ şeklinde anlamlara gelmektedir. Türkçe’de ise ‘namaz, din, İslam’ın beş şartından biri olan ve Müslümanların günde beş vakit dini kurallara göre yapmak zorunda oldukları ibadet, salât’ diye tanımlanmaktadır. Kavramlar, her dilin kendi söz varlığı içinde kültürü ve yaşanmışlığı da taşırlar. Türkçe sözlüklere baktığımızda ‘namaz kılmak, namaza durmak, namaza meyli (veya namazda gözü) olmayanın kulağı ezanda olmaz, namazı kılınmak, namaz bezi, namazbozan, namazcı, namazgâh, namazlağı, namazlık, namaz niyaz, namaz örtüsü, namazsız, namazsızlık, namaz vakti şeklinde uzayıp giden atasözü ve deyimlerde namaz kavramıyla ilgili geniş bir kullanım ağıyla karşılaşırız.

 

‘’Din dilinde namaz hangi anlama gelmektedir?’’

 

Namaz belli eylemler ve özel rükünlerle yüce Allah’a kulluk etmektir. Dış görünüş itibariyle bir takım şekil ve uygulamaları ihtiva etmekle birlikte içeriği ve anlamı dolayısıyla kulun din ile kurduğu dikey iletişiminin zirvesidir. Esasında ibadet ve sağlık perspektifinden baktığımızda dış görünüş ve şekil şartları bakımından da ruh ve beden dengesini temin etmektedir namaz. Namazda yerine getirilen her rüknü, hareketi ve pozisyonu pozitif ve sosyal bilimler açısından okuduğunuzda henüz belki keşfetmediğiniz birçok bakış açısına, derinliğe ve namaz hususunda daha yüksek bir farkındalığa erişebilirsiniz.

 

İslam dininde namaz ibadetinin delillerini incelerken karşımıza pek geniş bir literatür çıkıyor. Hatta çok yoğun bir şekilde işlendiği/tabiri caizse ezberlendiği için artık namaza yönelik daha farklı/yüksek/derin bir bakış ve arayış her geçen gün artıyor. Esasında bu konuyu tercih etmemdeki temel maksadım da özellikle bu ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak nacizane bir bakış açısı ortaya koymaktı. Şimdi sıralamasına göre namaza ilişkin seçki olarak sunduğum delilleri inceleyelim:

 

  1. ‘’Ey İnananlar! Sabır ve namaz (salât) ile yardım isteyin.’’ (Bakara 2/153)
  2. ‘’Kitaptan sana vahyedileni oku, namazı özenle kıl. Kuşkusuz namaz hayasızlıktan ve kötülüklerden men eder. Allah’ı anmak her şeyden önemlidir. Allah yaptıklarınızı bilir.’’ (Ankebût 29/45).
  3. ‘’Namaz dinin direğidir.’’ (Tirmizi, İman, 8)
  4. ‘’Ne dersiniz, birinizin kapısının önünden bir ırmak geçse ve o kimse orada günde beş kere yıkansa bedeninde hiç kir kalır mı?’’ Sahabiler, ‘Kalmaz ey Allah’ın elçisi’ deyince Peygamberimiz ‘’İşte beş vakit namaz buna benzer. Allah namaz sayesinde günahları siler’’ demiştir.’’ (Buhari, Mevâkit, 6).
  5. ‘’Benim mutluluğum namazdadır.’’ (Nesai, İşaretü’n-Nisa, 1)

 

İbadet dilinde namaz, yaratıcı kudret karşısında boyun eğmek, kutsal ile bağ kurmak, O (c.c.)’na münacat etmek, kulun acizliğini itirafı ve yaratıcıyı yüceltmesi anlamlarına gelir. Merak etmeyiniz, bildiğimiz şeyleri tekrar etmeyeceğiz. Şimdi, gelelim namazla ilgili deliller ile münasebetimize. Namaz deyince aklınıza gelen ayet ve hadisleri alt alta sıralayın. Ezberinizde veya yazılı bir materyal olarak yanınızda bulunsun. Sağaltım öncesinde delilleri okuyarak bir müddet tefekkür edin. Diğer mubah vakitlerde mümkün olmakla beraber özellikle teheccüd vakti de tercih edilebilir; namaz kılmak için abdest alın. Dikkatinizi dağıtmayacak müsait bir ortamda bulunun. Kendinizi ses, koku, görüntü, tat gibi duyu ve algıları uyaran etkilerden mümkün mertebe izole edin. Işıkları kapatın. Kıbleye dönük şekilde kâdede (oturuş) veya rahat bir sandalyede oturun. Sonra gözlerinizi kapatın…

 

Hayal edin. En son ziyaret ettiğiniz, size fiziksel mesafe olarak en uzak, hatıranızda yer etmiş bir camiyi gözlerinizin önüne getirin. Örneğin, Bursa Ulu Cami. Tüm tarihi dokusuyla şehri teneffüs ederken Ulu Cami’ye doğru yürüyorsunuz. Etrafta ağaçlar, havuzun etrafında sıra sıra oturmuş ve kaldırımdan yürüyen insanlar var. Bu esnada hayatın yoğunluğu, iş-okul stresi, ailede yaşanan sorunlar, maddi imkânsızlıklar, geleceğe duyulan kaygı ve benzeri birçok detay zihninizi meşgul ediyor. (Detayları ne kadar çeşitlendirirseniz motivasyon için o kadar iyi olur.) Giriş kapısından avluya girdiniz. Artık çevre uyaranları yavaş yavaş azalıyor. Çünkü karşınızda yüksek mimarisiyle bir cami var. Size Allah (c.c.)’ı hatırlatıyor. Dışarıdaki şadırvanı görüyorsunuz. İnsanlar abdest alıp camiye doğru yürüyorlar. (Eğer giriş kapısına kadar sizi takip eden düşüncelerden kurtulmuşsanız; bu, sağaltımın güzel gittiğine işarettir.) Bana ayrılan kelime sayısının sonuna geldiğimiz için diğer yazıda sağaltıma devam edeceğiz. Görüşmek dileğiyle…